التقاط (قرآن)التقاط در لغت به معنای برچیدن و برگرفتن چیزی از زمین است؛ [۱]
لغت نامه دهخدا، ذیل واژه.
و در اصطلاح به معنای دستچین کردن و پیوند دادن عقاید ناهمگون بدون برخورداری از اصول معین و مشخص می‌باشد. [۲]
فرهنگ علوم سیاسی، ص۱۳۰.
[۳]
فرهنگ واژه‌های انقلاب اسلامی، ص۱۰۵.
در این مدخل از واژه « لبس » و جملات مفید معنای التقاط استفاده شده است.۱ - اجتناب از التقاطبنی اسرائیل ، موظف به اجتناب از آمیختن حق به باطل است. یـبنی اسرءیل.. ولاتلبسوا الحق بالبـطـل وتکتموا الحق.. ۲ - التقاط اهل کتابسرزنش اهل کتاب از سوی خداوند به دلیل آمیختن حق با باطل است. یـاهل الکتـب لم تلبسون الحق بالبـطـل وتکتمون الحق.. ۳ - التقاط بنی اسرائیلدر میان بنی اسرائیل عقیده‌ای التقاطی وجود داشت. یـبنی اسرءیل.. ولاتلبسوا الحق بالبـطـل وتکتموا الحق.. ۴ - خطر التقاطمعارف و حقایق الهی، همواره در خطر آمیخته شدن به اموری باطل است. انزل من السمآء مآء فسالت اودیة بقدرها فاحتمل السیل زبدا رابیا ومما یوقدون علیه فی النار ابتغآء حلیة او متـع زبد مثله کذلک یضرب الله الحق والبـطـل فاما الزبد فیذهب جفآء واما ما ینفع الناس فیمکث فی الارض.... (از این که در آیه ، «حق» به آب جاری شده در دره‌ها و سیل‌ها و «باطل» به کف روی آن تشبیه شده و این که کف بر آمده روی آب آمیخته با آب است و مدتی آن را می‌پوشاند استفاده می‌شود که معارف الهی هم که در قالب فهم‌های بشری قرار بگیرد ممکن است با معارف ناحق و باطل آمیخته شود؛ اما در هر حال حقیقت و حق پایدار است) ۵ - زمینه التقاطانحراف فکری و قلبی، زمینه‌ای برای برداشت‌های التقاطی و تفسیرهای نادرست از آیات متشابه است. هو الذی انزل علیک الکتـب منه ءایـت محکمـت هن‌ام الکتـب واخر متشـبهـت فاما الذین فی قلوبهم زیغ فیتبعون ما تشـبه منه ابتغاء الفتنة وابتغاء تاویله... ۶ - ناپسندی التقاطآمیختن حق به باطل، امری ناروا است. یـبنی اسرءیل.. ولاتلبسوا الحق بالبـطـل وتکتموا الحق وانتم تعلمون یـاهل الکتـب لم تلبسون الحق بالبـطـل وتکتمون الحق.. ۷ - هدف التقاطسوء استفاده منحرفان از آیات متشابه قرآن ، جهت گمراه و مشتبه کردن حق بر مردم، با تفسیرهای دلخواه و نادرست است. هو الذی انزل علیک الکتـب منه ءایـت محکمـت هن‌ام الکتـب واخر متشـبهـت فاما الذین فی قلوبهم زیغ فیتبعون ما تشـبه منه ابتغاء الفتنة وابتغاء تاویله.. اقبال جریان‌های فکری گوناگون به مطالعات قرآنی در ایران معاصر، با اینکه به ظهور شخصیت‌های بزرگ قرآن و تولید آثار برجسته منجر شد، درعین‌حال به رونق پدیده التقاط در حوزه‌اندیشه نفوذ‌اندیشه‌های ماتریالیستی، سازگار دانستن اسلام با سوسیالیسم و شیفتگی در برابر مارکسیسم به عنوان علم مبارزه، به التقاط انقلابی - مارکسیستی روی آوردند. امام خمینی با هشدار جدی درباره خطر التقاط، فهم درست مسائل اسلامی را در گرو رجوع به کارشناس اسلامی می‌دانست و با تاکید بر اهمیت این مسئله، عمل بر خلاف آن را موجب نفوذ مکتب‌های منحرف و خطرآفرین برای اسلام می‌شمارد ایشان روحانیت و فقها را بهترین کارشناسان و حافظان اسلام، معرفی و همواره به همراهی با آنان برای دور ماندن از التقاط و تحریف سفارش می‌کرد، همچنین با دعوت از حوزه‌های علمیه برای پرورش متخصصان دینی متعهد، خواستار ممانعت این نهاد از تلفیق و التقاط‌اندیشه‌های بیگانه شرقی و غربی و محصولات فکری‌شان با مکتب فکری اسلام در سطح جامعه بود. از نظر ایشان تذکر و تنبه درباره خطر آمیختن و تطبیق اسلام با افکار التقاطی و انحراف جامعه نخستین وظیفه کارشناسان است. امام خمینی ضرر کسانی که با چهره دوست و به نام اسلام، از قرآن تفسیر به رای می‌کنند و تفکرات خود را به اسلام نسبت می‌دهند، به‌مراتب بیش از زیان دشمنان ظاهری می‌دانست و اعتقاد داشت تصویری که این گروه‌ها از اسلام ارائه می‌دهند، موجب بدنامی اسلام خواهد بود. چنان که ضرر نهضت آزادی و افراد آن را که بدون صلاحیت دست به تفسیر قرآن و شریعت می‌زنند و متظاهر به اسلام هستند و مایه انحراف جوانان می‌شوند حتی از نظر سازمان مجاهدین خلق بیشتر شمرده است. ایشان تمسک به قرآن و نهج‌البلاغه از سوی گروه‌های التقاطی را نیز تنها برای فریب جوانان مسلمان و کوبیدن اسلام و قرآن به‌وسیله خودِ این منابع اسلامی می‌دانست. [۲۱]
خمینی، روح‌الله، دانشنامه امام خمینی، ج۲، ص۱۷۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.
۸ - پانویس۹ - منبع• مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۴، ص۲۰۲، برگرفته از مقاله «التقاط». • دانشنامه امام خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰ شمسی. رده‌های این صفحه : دیدگاه های اخلاقی امام خمینی | موضوعات قرآنی
|